Israël is een verbazingwekkend land dat veel onbekendheden met zich meebrengt voor mensen die dit land voor het eerst bezoeken. Het is een land van uitersten, een land vol verrassingen en prachtige bezienswaardigheden. Bij Israël denk je al snel aan enorme woestijnachtige landschappen, glooiende gouden heuvels, dorre eindeloze vergezichten en natuurlijk de Dode Zee. Dat beeld klopt ook wel, maar er is meer. Wat dacht je van de bergen in het noorden van het land, die in de winter zelfs met sneeuw bedekt zijn – en ja, je kunt er skiën. Of de meest schitterende valleien, waar het een komen en gaan is van miljoenen trekvogels. We nemen je mee in onze ervaringen en de mooiste outdoor bezienswaardigheden in Israël.
Reizen naar Israël
Elke supermacht uit het verleden was in Israël. De Moslims, de Christenen, de Kruisvaarders, de Egyptenaren, de Babyloniërs, de Perzen, en ga zo nog maar even door. Het is een lange lijst. Zelfs de Mongolen kwamen helemaal van de andere kant van Azië naar dit kleine land. De reden? De enige landbrug tussen de drie continenten Azië, Afrika en Europa, is door het huidige Israël. De zoektocht naar voedsel en nieuwe plekken om te jagen bracht ze op een bepaald punt allemaal naar dit kleine land, wat eigenlijk een heel smal gebied is.
Sinds jaar en dag maken ook miljarden vogels gebruik van deze toegangspoort. En dan heb ik het met name over trekvogels, zoals kraanvogels. Deze vogels vliegen niet graag over water, want ze hebben hete luchtstromingen nodig om te stijgen. En met die reden is het luchtruim van Israël al sinds millennia een belangrijke vogelmigratieroute. En weet je wat het volgens de Israëli’s betekent als vogels over je heen vliegen? Het is volgens hen een symbool van geluk.
Israël is een prachtig en fascinerend land, dat zowel bevolkingen als vogels aantrekt. Maar daarnaast is het helaas ook al sinds lange tijd een land van conflict. Het kan daarom geen kwaad om je goed in te lezen voordat je het land bezoekt, zodat je dingen beter begrijpt als je door Israël reist.
Bijzondere bezienswaardigheden in Israël
Vogels spotten in het centrum van de Hula vallei
Een groot aantal van de miljoenen trekvogels die jaarlijks over Israël vliegt maakt een langdurige stop in de Hula Vallei, in het noorden van Israël. Een schitterende vallei met een overvloed aan zoet water. De ideale plek om vogels te spotten en dat doe je het beste in het Agamon Hula Nature Reserve, midden in de Hula vallei. Deze plek heeft voor elke vogelaar wel wat te bieden. Maar waar je ook bent in de vallei, je ziet altijd wel groepen kraanvogels, rondcirkelende roofvogels of roze pelikanen. De pelikanen trekken elk jaar door Israël. Ze komen uit de Donaudelta en overwinteren in Soedan.
Roze pelikanen Grote zilverreiger Grijze wouw
Overdag kun je al wandelend, fietsend of zelfs in een golf-karretje in het park ronddwalen, op zoek naar de vele verschillende vogelsoorten. In de vroege ochtend of in de avond met ondergaande zon heb je de mogelijkheid om in een rijdende tribune een van de allergrootste vogelspektakels te aanschouwen. Wij kozen ervoor om in de avond het toneelstuk van moeder natuur te bekijken. Tijdens de schemering, vlak voordat de zon achter de bergen verdwijnt viert de natuur het einde van de dag. De lucht verandert in mooie roze en oranje tinten, terwijl de vogels zich voorbereiden op de nacht. Bij zonsondergang komen de kraanvogels allemaal samen om de nacht door te brengen in de wateren van Agamon Hula.
Aanschouw de vogelmigratie bij schemering
Dit is een echte show, en wat mij betreft een onbetaalbare. Daarom mag het niet ontbreken op het lijstje van niet te missen bezienswaardigheden in Israël. Het licht wordt zachter en de warmte van de zon verdwijnt langzaam. Terwijl ik geniet van het uitzicht op een groepje roze pelikanen, die zich sierlijk voortbeweegt in het ondiepe water van de Hula vallei, hoor ik van rechts een licht geluid van gefladder en gekwetter.
Op het moment dat ik me omdraai om te kijken naar wat ik hoor, schiet ik direct in een soort van actie-modus. Duizenden kraanvogels banen hun weg naar het meer. Het is een feest van geluid en beeld en het lijkt haast onwerkelijk om zoveel kraanvogels bij elkaar te zien. Met zoveel vogels die over ons heen vliegen, moeten we toch wel heel veel geluk hebben. Na een tijdje heeft de zon plaatsgemaakt voor de maan en zit het meer propvol met kraanvogels, net als mijn sd-kaartje overigens. Deze bezienswaardigheid in Israël is one of a kind en dus absoluut een aanrader.
Golanhoogvlakte, het berglandschap in het noorden van Israël
De Golan is in handen van Israël sinds de Zesdaagse Oorlog in 1967. Direct na deze oorlog werden er honderdduizenden mijnen geplant over een gebied van 1800 vierkante kilometers. Op Korea na is dit de plek met de meeste mijnen ter wereld. Hoewel de mijnen meer dan 55 jaar oud zijn, zijn het nog steeds actieve mijnen. Minstens één keer per maand is er wel een incident met een koe die het mijnenveld betreedt en voor een ontploffing zorgt.
Vanaf de Hula vallei is het begin van de Golanhoogvlakte nog maar op een steenworp afstand. De Golanhoogvlakte staat niet erg bekend als toeristische trekpleister. Integendeel; de meeste mensen verkiezen plaatsen zoals Tel Aviv, Jeruzalem en de Dode Zee boven deze bestemming. En dat is jammer, want de Golan is echt een juweeltje. Het berglandschap is populair onder reizigers die net even iets anders willen en de mainstream graag willen vermijden. Daarom staat het hoog op dit lijstje van mooiste bezienswaardigheden in Israël.
Op jeepsafari tussen mijnenvelden en fruitboomgaarden
De Golanhoogvlakte strekt zich helemaal uit vanaf de oostkant van het meer van Tiberias, tot aan de grens met Libanon, Syrië en Jordanië. We gaan het noordelijke deel van de hoogvlakte per jeep verkennen. Het gebied is ontzettend vruchtbaar, al dan niet het meest vruchtbare gebied ter wereld, vertelt onze jeep driver. We bevinden ons te midden van Mount Bental en Mount Avital, waarvan die laatste een afgesloten militair gebied is. Onze driver lijkt ook meer dan voorbereid. Ik ben onder de indruk van zijn voorkomen; met een pistool op zak stappen we in zijn mat zwarte Landrover Defender om het noordelijke gedeelte van de Golanhoogvlakte te gaan beleven.
Terwijl we met de Defender flink wat stof achter ons doen opwaaien, rijden we enerzijds langs velden met appelbomen, peren- en nectarinebomen. En anderzijds passeren we de grootste VN-buitenpost in het Midden-Oosten; Sajwani. In de verte spotten we twee grote gele borden en als we dichterbij komen, zien we dat we pal voor de Syrische grens staan. Echter is dit geen echte grens, maar een zogeheten staakt-het-vuren lijn in de vorm van een enorm elektronisch hek. Het heet pas een grens als beide landen elkaar internationaal erkennen en dat is hier niet het geval.
Links zie je mijnenvelden En rechts appelboomgaarden
Vlakbij de Syrische grens, hemelsbreed nog maar 40km van Damascus vanaf hier
Omdat de vulkanische grond zich alleen in het noordelijke deel van de Golan bevindt, wil de bevolking hier zoveel mogelijk mijnenvelden ruimen en het gebruiken om nog meer fruitboomgaarden aan te leggen. Maar met 750.000 mijnen verspreid over het gebied, hebben ze nog een hele weg te gaan. Ik kan je vertellen dat dit wel een van mijn meest unieke jeepsafari’s aller tijden is geweest. Waar we aan de ene kant konden zwaaien naar de Hezbollah en Iraanse sluipschutters en we door oorlog gebombardeerde en beschoten dorpen reden, konden we aan de andere kant opeens genieten van de pittoreske wijngaarden en andere mooie fruitboomgaarden. Een bizarre combinatie die ontzettend veel indruk op mij heeft gemaakt.
En waarom onze jeep driver nou dat pistool bij zich heeft? Puur voor zelfbescherming tijdens het vele reizen door Israël. Onder andere tegen wolven, hyena’s en jakhalzen. Die kun je hier dus ook nog spotten!
Zoveel ijzer in de grond hier, dat het zelfs aan een magneet plakt! Gebombardeerd complex voor het Syrische leger
Yehudiya Gamla Nature Reserve
Wanneer je iets meer naar het zuiden reist, richting het Meer van Galilea, passeer je het Yehudiya Gamla Nature Reserve. Een mooie stop voor nog een bezienswaardigheid tijdens je bezoek aan Israël. De nederzetting Gamla werd pas net na de Zesdaagse Oorlog in 1967 ontdekt tijdens een archeologisch onderzoek van de Golan. Echter dateert Gamla al uit het jaar 80 voor Christus. Het ligt episch gesitueerd op de top van de berg, als een soort Acropolis van Gamla. Als je geïnteresseerd bent in geschiedenis en archeologie, dan kun je hier je hart ophalen. Hier paradeerden vroeger zo’n 55.000 knappe Romeinse troepen die ervoor zorgden dat Gamla verdween als een mythe, die halverwege de vorige eeuw werd herontdekt.
De indrukwekkende steile kliffen van Gamla bereiken een hoogte van 250 meter en zijn de hoogste in de Golan. De kliffen doen voornamelijk dienst als beschermingsplaats voor roofvogels. Voor de vogelaars onder ons: je spot hier met name de slangenarend, de arendbuizerd, de havikarend en de vale gier. Om deze vogels te spotten kun je naar The Vulture Lookout wandelen. Dit is een klein blokje om, maar eindigt in een waanzinnig uitzicht op Gamla en hopelijk ook op de vele roofvogels. Zin in een wat langere hike? Loop dan naar de Gamla Waterfall Lookout. Dit is met 51 meter de hoogste waterval van Israël. Hij stort neer in een diepe canyon waar de Gamla rivier, waarna het al kronkelend de weg opeist naar het meer van Galilea.
Het Meer van Galilea en het mysterie van de 2000 jaar oude boot
Vanuit het uitzichtpunt op het oude Gamla kun je in de verte het Meer van Galilea al zien. Dit meer wordt ook wel het Meer van Tiberias of het Meer van Kinneret genoemd. Naast het feit dat dit het grootste zoetwatermeer van Israël is, is het ook het laagstgelegen zoetwatermeer ter wereld. Volgens de literatuur is het Meer van Galilea een plek waar Jezus veelal te vinden was. In 1986 werd er tijdens een periode van enorme droogte een oude vissersboot ontdekt op het Meer van Galilea. De boot dateert uit dezelfde periode als waarin Jezus leefde. Archeologen van de Israëlische Oudheidkundige Dienst spendeerden 12 dagen om de 2.000 jaar oude boot te ontdoen van alle modder.
Tegenwoordig vind je de boot in het Yigal Alon Museum, maar om hem daar te krijgen werd de boot in glasvezel en schuim gewikkeld. Vervolgens werd hij 12 jaar lang in een beschermd wasbad bewaard tot hij klaar was om te worden tentoongesteld. Of Jezus in zijn tijd met deze boot op het Meer van Galilea gevaren heeft, of de boot überhaupt gezien heeft, zullen we nooit weten. Toch is het erg indrukwekkend om zo’n oude boot in deze goede toestand in het echt te zien en je dan voor te stellen hoe de boot 2.000 jaar geleden, in weer en wind, het Meer van Galilea trotseerde. Dat moet toch wel een iconisch beeld zijn geweest.
Het Yigal Alon Museum De 2000 jaar oude boot
Het Meer van Galilea is werkelijk een schoonheid en alleen daarom al een niet te missen bezienswaardigheid tijdens jouw reis door Israël. Het water is helder en je ziet de visjes vrolijk rondzwemmen. Hier en daar dobbert een boot, terwijl het zonlicht schittert op het beweeglijke water. Het meer wordt omringd door heuvels en bergen die ervoor zorgen dat er een nevelige laag boven het meer blijft hangen.
Purperreiger
De heilige rivier de Jordaan
Het water dat het Meer van Galilea voedt, komt van de rivier de Jordaan die vervolgens uitmondt in de Dode Zee. Al eeuwenlang worden er dopen uitgevoerd in de Jordaan, die door veel religieuze gemeenschappen als heilig wordt geschouwd. De Jordaan, waar Jezus werd gedoopt, is de bron van al het heilige water in het Christendom en trekt al eeuwenlang pelgrims uit de hele wereld.
Via de Palestijnse Westelijke Jordaanoever naar de eindeloos mooie uitzichten van Massada
Vanaf het Meer van Galilea rijden we via de Palestijnse Westelijke Jordaanoever richting de Dode Zee. Dit is de snelste weg, dus let’s go. Natuurlijk was ik me bewust van de veiligheidsrisico’s in het gebied, en dat is dan ook niet bepaald uitnodigend. Maar we reden zonder enige moeite door het checkpoint en volgden de weg langs de grens met Jordanië richting het zuiden. De autorit door de Westelijke Jordaanoever verliep vlotjes. De weg waar we over reden is eigendom van Israël, maar zodra je de afslag neemt ben je direct in Palestina. De borden langs de weg geven duidelijk aan dat je daar als jood niet welkom bent, wat echt bizar is om te zien. Als toerist kun je echter volgens onze gids gaan en staan waar je wilt.
Na enige tijd zag ik het landschap langzaam veranderen. Het werd minder groen en ik zag steeds meer zand. Glooiende heuvels van goud zand. In de verte doemde een rotsachtig geeloranje berglandschap op. Daar moet Massada liggen. Ik merk dat ik ineens actief word, als een roofdier dat zijn prooi ruikt.
Het authentieke Massada
Het is bloedwarm hier, maar dat maakt niet uit, want we zijn bij Massada. Dit complex – gebouwd door Herodes de Grote in zijn functie als koning van Judea van 37 tot 4 voor Christus – werd opgezet als paleiscomplex in de klassieke stijl van het vroege Romeinse Rijk. Bijzonder aan dit complex is het “hangende” paleis met zijn drie terrassen. Voor meer dan dertien eeuwen is deze plek onaangeroerd. De authenticiteit van Massada is dan ook van zeer hoog niveau. Geen wonder dat deze plek op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat.
We nemen de kabelbaan omhoog. Je kunt ook naar boven en/of beneden lopen via het oude slangenpad, maar vanwege de warmte kiezen we even voor de makkelijke weg. Het uitzicht vanuit de kabelbaan is indrukwekkend mooi. Eenmaal boven op het rotsplateau waan ik me op een van de bekendste bezienswaardigheden in Israël, waar je je kunt laten rondleiden langs de opgravingen. Je kunt Massada ook in de ochtend bezoeken en de zonsopkomst bekijken. Schijnt een oogverblindend tafereel te zijn.
De geheimen van de Judeawoestijn
Vlakbij Massada en de Dode Zee, in de Judeawoestijn, vind je een van Israëls beste wandelgebieden; Ein Gedi. En hoewel het dichtbij Jeruzalem ligt, voelt het als werelden ver weg. Het landschap is enorm gevarieerd en biedt een scala aan wandelmogelijkheden voor de geoefende en de gematigde wandelaar. De wandelingen variëren in duur van slechts een half uur tot een hele dag. Een van de populairste wandelingen is de wandeling naar David’s Waterval.
Ein Gedi Nature Reserve
Zodra we het park binnenlopen worden we al gauw getrakteerd op een van de meest voorkomende diersoorten in dit gebied; de Nubische steenbok. Ze dartelen vrolijk rond op rotsen, richeltjes en in bomen, met ver op de achtergrond de Dode Zee. Als ik de andere kant op kijk, zie ik een rotsachtig woestijngebied, een bron van schoonheid. Ein Gedi is een oase in de droge woestijn van Israël en daarmee een bezienswaardigheid die je niet wilt overslaan. En in het ravijn bevinden zich de kleine meertjes die heerlijke verkoeling bieden tijdens een wandeling op een hete dag in de woestijn. Je kunt zelfs gedeeltes van de wandeling door het stromende water lopen. Zeker een aanrader om te doen.
Drijven in de Dode Zee
Als je een andere manier zoekt om af te koelen van de hitte in de Judeawoestijn kan ik je wel een bezoek aan de Dode Zee aanraden. Zeker als je hier nog nooit in gedobberd hebt. De Dode Zee is immers een van de meest bekende bezienswaardigheden van Israël. Vanaf Ein Gedi is het maar een minuut of 15 met de auto. Drijven in de Dode Zee is een once in a lifetime ervaring en dat maakt het wel heel speciaal.
Met meer dan 400 meter onder de zeespiegel is dit het laagstgelegen meer ter wereld. Kijk wel uit waar je besluit om de Dode Zee in te gaan. Rondom het meer zijn namelijk heel veel zinkgaten. Sommige wel zo groot als een basketbalveld. Deze ontstaan doordat de waterspiegel van de Dode Zee elk jaar daalt met bijna een meter en naar verluidt komen er elk jaar zo’n honderd zinkgaten bij. Wanneer de zee verdwijnt, sijpelt zoet grondwater in het gat en lost het zout van de laag aan de oppervlakte op, waarna een onderdruk wordt gecreëerd die ervoor zorgt dat de grond instort.
Voor de Israëli’s een zorgwekkend feit, daar de Dode Zee een toeristische trekpleister is en dit dus een grote bron van inkomsten. Volgens sommige schattingen zal het meer binnen 30 jaar opdrogen.
Het water van het meer staat bekend om zijn hoge concentratie zout en mineralen. Veel mensen geloven dat het water een helende werking heeft. De lucht heeft hier een hogere zuurstofconcentratie en de mineraalrijke eigenschappen zorgen voor de komst van mensen uit de hele wereld. Weet wat je kunt verwachten als je de laagste plek op aarde bezoekt.
Tips voor een bezoek aan de Dode Zee
- Neem je camera mee, maar maak foto’s voordat je nat wordt
- Plons niet in het water; er is weinig zo pijnlijk als je dit water in je ogen krijgt
- Geniet van de modder; dit zit boordevol mineralen, dus, smeren maar!
- Niet scheren een dag of twee van tevoren; dit gaat je huid niet leuk vinden
- Bedek wondjes; haal vloeibare pleisters en spuit die eroverheen om je wondjes tegen het zout te beschermen.
- Ga niet met je haar onder water; geloof me. Dit wil je niet doen, zodra je je hoofd weer recht houdt druipt het water over je gezicht richting je ogen en dat ga je niet fijn vinden
De mooiste bezienswaardigheden in de hoofdstad van Israël: Jeruzalem
Vanuit de Dode Zee is het ongeveer een uur rijden naar Jeruzalem. En het landschap tijdens die autorit is fenomenaal mooi. Denk aan prachtige glooiende zandheuvels met kuddes schapen en hun herder, terwijl de zon goud kleurt en haar warme gloed op de woestijn schijnt. Even later zie ik een groene oase te midden van dit goud, met in het midden een prachtig geleden moskee. Het leek wel het paleis van een sultan. Hier kan ik van genieten.
Hoe dichter we bij Jeruzalem komen, hoe drukker het wordt. En weet dat Jeruzalem op de grens ligt van Israël en Palestina. Op het moment dat we de stad inrijden wordt dat ineens meer dan duidelijk. Ik kijk naar de muur die de twee staten van elkaar scheidt. Deze muur is door Israël gebouwd in 2002. Het is een grensbarrière van bijna 10 meter hoge betonnen muren en is ongeveer 700km lang. Ik merk dat ik een gebrek aan bevattingsvermogen ervaar, als ik hiernaar kijk.
Er bestaat geen stad zoals Jeruzalem, de hoofdstad van Israël. Het is een heilige stad voor joden, moslims en christenen. Jeruzalem is basically het religieuze en historische epicentrum van de wereld. En tevens ook een hele levendige en surrealistische stad. De fijne kneepjes en prachtige tegenstellingen – oud en ontwikkeld, religieus en seculier – waaruit Jeruzalem bestaat, moet je zien om het te geloven. Jeruzalem solo verkennen is fantastisch, en als het je eerste bezoek aan deze glorieuze plaats is, is een rondleiding door Jeruzalem een must.
De Olijfberg
Vanaf dit punt heb je een prachtig panoramisch uitzicht over de stad. Je ziet vanaf hier alle belangrijkste bezienswaardigheden van Jeruzalem liggen. Begin er je dag mee, zodat je ongeveer weet waar alles ligt.
Via Dolorosa
Dit is een straat in de oude stadskern van Jeruzalem. Het is een gedeelte van de weg van de veroordeling tot de kruisiging van Christus. De weg is voorzien van aanduidingen die je vertellen wat er op die plek gebeurde.
De Heilige Grafkerk
De plek waar Jezus zou zijn gekruisigd, begraven en opgestaan. In de kerk bevindt zich de marmeren plaat waar Jezus op gelegen zou hebben toen hij gebalsemd werd. Voor veel gelovigen is de kerk een belangrijk pelgrimsoord.
Het Oude stadscentrum
Binnen de stadsmuren bevindt zich het oude stadscentrum van Jeruzalem. Een wirwar aan smalle steegjes met winkeltjes en marktkraampjes. Als je écht lekkere Israëlische producten wilt proeven, raad ik aan om hier een proeverij te houden.
De Klaagmuur
De plek waar de Joden het dichtst bij de plaats van de oude tempel kunnen komen zonder het tempelplateau te betreden. Nadat je door de veiligheidscontrole bent kun je misschien zelf ook een briefje in de muur stoppen.
Al-Aqsamoskee
De grootste moskee van Jeruzalem en een van de drie heilige plaatsen van de Islam. Er passen wel 5000 mensen in deze moskee!
