In het boek ‘ik ben een eiland’ beschrijft Tamsin Calidas hoe haar leven in korte tijd instort. Wonend op een Schots eiland, moederziel alleen en omgeven door de zee, kampt ze met de gevolgen van een zware depressie. Stap voor stap leert ze dat de natuur om haar heen een uitnodiging is om te helen. De zee roept haar, en uiteindelijk kan ze de lokroep niet meer weerstaan. Ze besluit om midden in de winter, als de zee op zijn koudst is, te gaan ijszwemmen. Het brengt haar goede dingen. Reden genoeg voor mij om haar voorbeeld te volgen.
Juni in Zuid-Duitsland
Het is eind juni als ik voor langere tijd mijn kamp opsla in de Zuid-Duitse plaats Herrsching, direct aan de Ammersee. Het is misschien wel de mooiste regio van Beieren, omgeven door natuur, meren en bergen. De woorden van Tamsin Calidas hebben iets bij mij getriggerd. In augustus 2021 stortte mijn wereld in en moest ik het leven zoals ik dat kende neerleggen: ik had een zware burn-out.
In juni 2022 ben ik ruim negen maanden verder. De dagen dat ’s avonds naar bed gaan geen enkele zin leek te hebben liggen inmiddels ver achter me. De tijden dat ik onbekommerd kan doen wat ik wil zijn echter ook nog ver weg. Ik bevind me in een soort van niemandsland waarin de meeste nachten een cocktail zijn van hoofdpijn, hyperventilatie en nachtmerries. Als ik opsta voel ik me groggy. Pas na een lange middagslaap begin ik me doorgaans beter te voelen.
‘IJszwemmen’ in de zomer
Eind juni dus. Plaats van handelen: Herrsching. Die ochtend besluit ik hetzelfde te gaan doen als Tamsin Calidas: ik ga ijszwemmen. Hoewel ijszwemmen; als ik ’s ochtends de straten afstruin op weg naar het meer, ligt het kwik buiten al rond de twintig graden.
Om acht uur is er rond het meer nog weinig te doen. Het is een doordeweekse dag, en Herrsching komt langzaam tot leven. Kinderen worden naar school gebracht, de mensen stappen haastig in hun auto op weg naar hun werk. Ik heb geen haast. Langzaam struin ik in m’n zwembroek de promenade af, op weg naar de zwemsteiger. Ik ben vanochtend een vreemde eend in de bijt, maar dat maakt me niet zoveel uit.
En dan duik ik het frisse water in. Ik zwem zuidwaarts, met m’n blik op de Alpenketen die verlicht wordt door de eerste zonnestralen. Bij iedere slag spoel ik de nacht van me af. M’n zintuigen worden geactiveerd en al na enkele minuten voel ik me fitter en frisser. Eenmaal terug op de steiger laat ik me opdrogen door de zon. Ik heb me in tijden niet zo fris en fit gevoeld ’s ochtends. Het begin van een traditie is geboren.
Belofte maakt schuld
Ik zwem de hele zomer door. In juni en juli in Herrsching en later weer in Nederland. Ik spring in meren, in kanalen en de zee. Iedere keer met hetzelfde verfrissende effect. Als in augustus een goede vriend zich bij me voegt wordt een nieuw verbond geboren: we spreken af om het ijszwemmen tot het einde van het jaar door te trekken en minstens iedere week een koude duik te nemen.
Zo gezegd zo gedaan. In september pak ik mijn spullen weer bij elkaar en vertrek voor langere tijd naar Duitsland en Oostenrijk. Ik zoek de rust en de stilte op tijdens een huttentocht in het Montafon en duik onderwijl in ijskoude bergmeertjes. Eenmaal terug in de bewoonde wereld duik ik wekelijks een steeds kouder wordende Ammersee in.
De watertemperatuur gaat langzaam naar beneden. 22 graden in augustus. 17 in september. 14 in oktober en nog maar een schamele 10 in november. De natuur bereidt zich langzaam voor op de winter. Het water wordt kouder, de nachten worden langer. De bomen verliezen langzaam al hun bladeren.
Terwijl de natuur zich hult in zijn 50 tinten grijs, gebeurdt er in mijn lichaam precies het omgekeerde. Heel langzaam en subtiel breekt de lente door. De nachten worden beter. De hypeventilatie verdwijnt. De nachtmerries worden minder frequent. Het gaat heel langzaam en zeker niet in een rechte lijn, maar ik besef me dat het ijszwemmen een bijdrage levert aan m’n herstel.
Hoe kouder het water, des te sterker is de energieboost die ik krijg. Het koude water schuurt, steekt en prikkelt. Het leert me om onder extreme omstandigheden rustig te blijven. En ik blijf rustig. Diep inademen, rustig uitademen. Zo blijf ik tijdens het ijszwemmen in balans.
- Begin als het nog warm is: ijszwemmen begint in de zomer. Het water is dan nog lekker warm. Zo kun je rustig wennen.
- Zwem regelmatig: door regelmatig te zwemmen, kan je lichaam langzaam wennen aan steeds kouder wordende temperaturen.
- Check van tevoren je gezondheid: een koude duik is fijn, maar doe het wel in goede gezondheid. Heb je bijvoorbeeld hartproblemen, blijf dan liever aan de kant.
- Overdrijf het niet: hoe kouder het water, des te groter de shock voor je lichaam. Als je net begint met ijszwemmen, is het verstandig om niet te lang in het ijskoude water te blijven zitten. 1 à 2 minuten volstaan.
Het echte ijszwemmen
Het is inmiddels december. Duitsland en Herrsching heb ik achter me gelaten en ik overwinter in Nederland. Ons verbond houdt stand. Sterker nog, we zijn inmiddels met z’n drieën. Van warm water is allang geen sprake meer: de winter komt vroeg dit jaar en bedient de nieuwbakken ijszwemmers op hun wenken. Dit wordt ons magnus opum: de watertemperatuur heeft namelijk de 0 graden bereikt en de ijslaag meet inmiddels zo’n 5 centimeter.
Het is half 9 als we de auto parkeren aan de rand van de Kennemerduinen. We hebben een bijl en zaag ingepakt, maar die hebben we niet nodig. Er is al een mooi wak geslagen. En dan volgt het grote moment. Zwembroek aan, nog even op de foto en dan het ijskoude water in. Het is koud, maar een halfjaar trainen doet wonderen. Dus daar zitten we dan, met z’n drieën, terwijl de eerste voorbijkomende schaatsers ons vragen of we gek zijn geworden.
Gek zijn we allerminst, we weten waar we het voor doen. Na 1,5 minuut is het mooi geweest. Echt koud hebben we het niet, maar toch kleden we ons snel warm aan. Dit hebben we toch maar mooi gedaan.
Het gelijk van de ijszwemmer
Tamsin Calidas heeft gelijk. De natuur heelt. Een halfjaar lang sprong ik wekelijks, soms zelfs dagelijks in het koude water en durf ik te stellen dat het me enorm heeft geholpen. Inmiddels wil ik ook niet meer anders. Het ijszwemmen stopt voor ons niet met oud en nieuw, we gaan door en zwemmen met de seizoenen mee. Een burn-out of depressie overwinnen is absoluut geen sinecure, en ik weet uit ervaring dat het meer vergt dan alleen ijszwemmen. Maar de energieboost en de frisheid die het me iedere keer weer geeft, dat is gewoon onbetaalbaar. Dus wat houdt je tegen: pak je zwembroek of bikini in, zoek een mooi fris meertje uit in de buurt en waag de sprong. Je zult er geen spijt van krijgen.
