Het zal je vast niet ontgaan zijn dat ooit door Duitsland het ijzeren gordijn liep. Een tijd waarin je niet zomaar van Oost naar West-Duitsland kon. Daar kun je je nu weinig bij voorstellen, als je binnen vijf uur vanuit Nederland ongemerkt het voormalige Oost-Duitsland binnenrijdt. De regio Eichsfeld, in de deelstaat Thüringen, is een van de plekken waar je op avontuur kan door Das Grüne Band, de groene band; de voormalige grens tussen de DDR en BRD. Hier staat tegenwoordig geen ijzeren hekwerk meer, maar je vindt er juist prachtige natuur.
Een 1.400 kilometer lang en 111 meter breed natuurmonument
Hoewel de DDR-grens door meerdere deelstaten van Duitsland liep, is Thüringen de eerste die het aanwees als nationaal natuurmonument: “Een schatkamer van biodiversiteit en een levend moment van de geschiedenis”. Want door de jarenlange strenge grensbewaking, werd de natuur er weinig verstoord en zo konden er bijzondere planten en dieren leven en groeien. Men vindt het hier dan ook erg belangrijk dit gebied goed te beschermen, zodat bijvoorbeeld de wilde kat, lynx en otters hier veilig kunnen overleven.
Grote variatie in landschappen
De natuur houdt natuurlijk geen rekening met een door mensen gekozen grens. Die gaat gewoon haar eigen gang. Met glooiende heuvels, bossen vol oude berken en kronkelende rivieren als resultaat. Dát is de variatie in het landschap van Eichsfeld en rondom de groene band. Het is niet zo gek dat Eichsfeld samen met het Werratal en, het deels door UNESCO bekroonde, Hainich een natuurpark vormt. Sommige delen zijn heel vlak en andere hooggelegen delen staan vol met windmolens om optimaal van de wind te kunnen profiteren. Een natuurpark betekent namelijk, anders dan een nationaal park, dat mens en natuur samen moeten gaan. Dat is hier goed te zien. Verschillende TOP-wanderwegen, wandelroutes die bekroond zijn door de Duitse wandelvereniging, leiden je door dit landschap. En het harde werken wordt beloond, want als je goed kijkt, zie je mooie kastelen die op de top van heuvels schitteren.
Kastelen en burchten om je vingers bij af te likken
Burcht Scharfenstein als startpunt van je wandeling
Tijdens het wandelen even een cultureel uitstapje maken? Ook dat kan hier. Ben je bijvoorbeeld ooit in een burcht geweest waar ze whisky brouwen? Bij Burcht Scharfenstein vind je het! Hoewel de oudste balken uit 1209 dateren is deze gerenoveerde burcht een multifunctionele plek geworden. Vanaf deze plek start bovendien de TOP-wanderweg-Scharfenstein. Naast de whisky bouwerij en proeverij, kun je hier ook trouwen of heerlijk lunchen. De kaart is niet uitgebreid, maar wat er geserveerd wordt is echt om over naar huis te schrijven. Het uitzicht dat je vanaf hier hebt overigens ook. De wandelroute zelf bevat ook nog eens een prachtig uitkijkpunt met een idyllisch houten schuilhut, ideaal voor een korte stop.
Wandelen met uitzicht op kasteel Hanstein
Het kasteel Hanstein in Bornhagen is net een tikkie anders. Hier vind je echt nog de middeleeuwse sferen waarbij er ook vaak evenementen zijn. De vesting dateert bovendien al uit 1070 en dat zie je ook aan de bouwstijl en restanten. Het kasteel is het startpunt van een fantastische wandeling, de Top-wanderweg Hanstein-Teufelskanzel. De tocht gaat door onder andere een berkenbos waar zo nu en dan het uitzicht tussen de bomen piept.
Het mooiste uitkijkpunt is de Teufelskanzel. Deze plek, die ook al in mythen en sagen voorbij kwam, biedt je een uitzicht over het Werratal waarvan rivier de Werra ook onderdeel was van de groene band. Hier vlakbij kun je terecht voor een bakje koffie in de idyllische boshut Berghütte & Wirtshaus Teufelskanzel. En als je aan het eind van de wandeling toe bent aan een culinair hoogstandje, dan kun je terecht bij het fotogenieke vakwerkhuis en restaurant Klausenhof. Op aanvraag kun je hier zelfs meedoen aan een riddermaaltijd. De bedienden dragen dan middeleeuwse kleding en je krijgt je drinken in middeleeuwse kelken. Dat is nog eens wat anders.
Afwisselend wandelen op de Premiumweg P16 Asbach-Sickenberg
Als we je nog één wandelroute mogen tippen, dan is dat wel de Premiumweg P16 Asbach-Sickenberg. Je start in het dorp Sickenberg waar je langs prachtige vakwerkhuizen loopt. Een handjevol inwoners woont tussen de vele pruimen- en walnotenbomen. De oogst is hier zo royaal dat het wandelpad letterlijk bezaaid is met pruimen. Na een klim van tientallen meters bereik je een plateau vanuit waar je enkele indrukwekkende uitkijkpunten op zogenoemde ‘Muschelkalkplateaus’ hebt. Zelfs wanneer het niet zonnig is kun je hier nog ver kijken. En als je gelukt hebt, vliegen er nog wat roofvogels voorbij die hier de thermiek goed kunnen vinden. Onderweg zie je ook een kasteelruïne en rotspartijen die je doen denken aan Luxemburg. Bijzonder is het eind van de route, waar je tussen de appel-, peren-, en pruimenbomen loopt. In het dorp Asberg vind je ook nog een koelkast waar je lokale producten kunt kopen. Je ziet: hier wonen de echte levensgenieters.
Overnachtingstip: Hof Sickenberg
Wil je dichtbij de Premiumweg P16 Asbach-Sickenberg overnachten? Ga dan naar Hof Sickenberg. Gastvrouw Kristina leeft hier haar droom met een biologische boerderij en boomgaard. Drie lieve schapen onderhouden de grasvelden rondom de woning. Kristina beperkt zich niet tot haar eigen boerderij, maar wil ook graag iets betekenen voor de omgeving. Zo organiseert ze bijvoorbeeld walnootevenementen, waarbij de veelzijdigheid van de walnoot wordt geroemd, maar heeft ze ook een nieuwe walnotengaard aangelegd in het dorp. Mocht je hier niet willen slapen, eet dan in ieder geval een van de fantastische zelfgemaakte taartjes!
De groene band: sporen uit het verleden
Of je nou een van de TOP wanderwegen loopt of simpelweg met je auto rondtoert in Eichsfeld. Overal kom je een stukje geschiedenis tegen. Zo gek is dat niet, als je beseft dat het ijzeren gordijn pas een kleine dertig jaar verdwenen is. Zogenoemde kolonnenwegen, wegen van betonnen platen waarover de DDR-grenstroepen snel de grens konden bereiken, zijn op veel plaatsen nog intact. De kleine openingen in de betonplaten zijn vaak overwoekerd met planten, maar veel stukken worden benut als wandel of fietsroute. Je moet ook niet gek opkijken als je nog wachttorens, grensposten of stukken hekwerk tegenkomt.
Je moet niet gek opkijken als je nog wachttorens, grensposten of stukken van het ijzeren gordijn tegenkomt.
Locals weten ons bovendien te vertellen dat er tot op de dag van vandaag nog een duidelijk verschil te merken is tussen gebieden die tot de voormalige DDR behoorden of de BRD. Waar het vroeger not done was om te trouwen met iemand van over de grens, gebeurt dat nu gelukkig wel. Maar toch zijn er families waarbij dit gevoelig ligt. Ook is er bijvoorbeeld nog meer werkloosheid en liggen de inkomens lager. Hier merk je uiteraard niets van als toerist. Het is wel bijzonder om, als je goed oplet, te proeven van deze twee culturen.
Grenzmuseum Schifflersgrund
Om je pas echt een beeld te kunnen vormen bij het verleden van de groene band, kun je een kijkje nemen bij het Grenzmuseum Schifflersgrund. Naast een verzameling van oude helicopters en legervoertuigen vind je hier ontzettend veel beeldmateriaal over de DDR tijd. Dat de beelden van goede kwaliteit zijn, maken het nog meer duidelijk dat de geschiedenis recent is.
Interessant is overigens dat er regelmatig Koreaanse delegaties dit gebied en museum bezoeken, om te leren over het leven na een ijzeren gordijn. Want hoe pak je dat goed aan? Iets wat voor hen hopelijk ook ooit realiteit is.
Bonustip: race over de Kanonenbahn
Heb je zin in even iets anders dan een wandeling? Dan staat je in Lengenfeld unterm Stein iets bijzonders te wachten: de fietstrein. Of ook wel: draisine in het Duits. Je fietst hier over een spoorlijn van 43 kilometer lang, die ooit aangelegd is om de spoorlijn Berlijn-Koblenz te ontlasten. Veel Italiaanse arbeiders hebben hier vijf jaar lang hard aan gewerkt. Ook deze sporen uit het verleden zie je nog terug in de omliggende dorpen, door Italiaanse familienamen.
Je kunt met de draisine een tocht maken van 13 kilometer naar het dorpje Küllstedt. Onderweg kom je een aantal fotogenieke tunnels tegen, zelfs eentje van ruim 1,5 kilometer lang. De route gaat vals plat omhoog, dus eenmaal boven kun en wil je graag van een lekkere lunch genieten bij Zum Lindenhof. Je fietst in een tijdslot achter elkaar aan, dus na de lunch vertrekt iedereen weer tegelijk richting Lengenfeld unterm Stein. Daar ben je overigens twee keer zo snel, want what goes up, must come down. Heb je geen zin om zelf te fietsen? Dan heb je ook de mogelijkheid om met een elektrische trein te gaan. Kortom: een duurzaam uitstapje.
Eichsfeld en de groene band in een (wal)notendop
Het beeld van vakwerkhuizen en veel beboste heuvels ken je wellicht ook van andere plekken in Duitsland. Toch heeft Eichsfeld op een of andere manier nét een andere sfeer. Misschien door de vele walnoten- en pruimenbomen? Wellicht zijn het ook de hartelijke mensen die veel liefde voor de natuur én hun geschiedenis hebben. Want hoewel het ijzeren gordijn hier zijn sporen heeft achtergelaten, heeft het de mens en omgeving ook gemaakt tot wie zij is. Dat mag nooit vergeten worden en daarom is de groene band in Eichsfeld een must om te ontdekken.
Nog even op een rij
- Eichsfeld ligt op slechts vier uur rijden vanaf de Nederlandse grens
- Overnachten kan bijvoorbeeld bij Klausenhof in Bornhagen, Hof Sickenberg in Sickenberg of Kepplers Ecke in Wingerode
- Je kunt heerlijk eten bij het voorgenoemde Klausenhof, Kepplers Ecke maar ook bij Burg Scharfenstein (lunch). Voor taart moet je echt bij Hof Sickenberg zijn
- Als je geen Duits spreekt, kom je hier ook goed weg met Engels. Het Grenzmuseum Schifflersgrund heeft ook informatiefolders in het Nederlands, maar het meeste wordt in Engels en Duits gecommuniceerd
- Op je route naar Eichsfeld kun je nog een mooi stoppen bij Museum Kassel of de Externsteine
- Combineer je trip naar Eichsfeld bijvoorbeeld met het Thüringer Woud of de Harz
