Overvallen door onweer in de bergen. Wat doe je dan?

Je hebt het vast al eens meegemaakt en anders ga je het meemaken. Het weer in de bergen kan binnen enkele minuten omslaan. En ja, daar hoort ook onweer bij. Je voelt je natuurlijk niet veilig als je je dan net op een bergkam of gletsjer bevindt. Het is belangrijk om jezelf snel in veiligheid te brengen en te wachten tot het onweer in de bergen voorbij is. Maar hoe kan je dit het beste aanpakken? Dat vertellen wij jou in dit artikel.

Onweer in de bergen

Vliegen de bliksemschichten om je oren en gaan je haren in je nek overeind staan door de donder? Dan weet je dat het foute boel is. Bij iedere bergsporter boezemt onweer in de bergen angst in en dat is niet zo vreemd. Het kan snel leiden tot een vervelende of zelfs gevaarlijke situatie. Met deze tips weet jij wat je het beste kan doen, mocht je toch in onweer in de bergen terechtkomen.

#1 Blijf kalm

Zeker als het gaat onweren is het van belang dat je rustig blijft. Raak dus vooral niet in paniek. Op deze manier kan je de situatie beter inschatten en wordt de kans op snel en juist handelen groter.

#2 Zoek zo snel mogelijk een plek om te schuilen

Wanneer bevind je je ‘in het onweer’? Dat is als er minder dan tien seconden zitten tussen de bliksem en de donder. Het is dan belangrijk zo snel mogelijk opzoek te gaan naar een veilige schuilplek. Je weet hoeveel kilometer je verwijderd bent van het onweer in de bergen, wanneer je het aantal seconden telt tussen de flits en de donder en dit deelt door drie. Zit er gedurende 30 minuten meer dan tien seconden tussen de bliksem en de donder? Dan is het onweer voorbij.

De beste plekken om te schuilen zijn: een huis of een auto in het dal of een berghut met bliksemafleider. Het is ook mogelijk om te schuilen in een grot of kloof. Hierbij is het belangrijk te kijken naar de diepte. Zijn ze niet diep genoeg? Dan kan het alsnog gevaarlijk zijn. Mocht je deze schuilplekken niet zo snel kunnen vinden kijk dan naar de volgende tip:

Waar moet je vooral NIET schuilen? Op plekken waar je het ‘hoogste punt’ bent, moet je vooral niet schuilen. Ga dus niet op een bergtop, kam of graat zitten. Pas ook op voor uitstekende rotsen. Deze kunnen worden gezien als ‘hoogste punt’ en kunnen dus bliksem aantrekken. Vermijd open terreinen. Op deze plekken ben jij namelijk meestal het eerste punt waar de bliksem kan inslaan. Verder is het verstandig om niet onder een alleenstaande boom te gaan schuilen. De kans is groot dat de bliksem hier inslaat. De boom kan dan bijvoorbeeld omvallen en zorgen voor onveilige situaties.

#3 Daal zo ver mogelijk af

Vervolg je weg tijdens de bliksem altijd naar beneden en NIET naar boven. Het is belangrijk dat je zo ver mogelijk afdaalt, omdat de bliksem altijd inslaat op het hoogste punt. Zorg dat je je minstens 30 meter onder de bergtop bevindt.

#4 Leg alle metalen voorwerpen weg

Metaal is een goede geleider en trekt dus bliksem aan. Het is daarom belangrijk om te kijken naar alle metalen voorwerpen die je bij je hebt en deze ver bij jou vandaan te leggen. Denk bijvoorbeeld aan een mobieltje, maar ook een bril met een metalen frame kan gevaarlijk zijn. Gooi je loopstokken aan de kant en kijk ook even of je een paraplu bijhebt, dan kan je die ook gelijk weggooien.

#5 Ga op je hurken zitten

Ben je klein? Dan heb je geluk, want wanneer het onweert is het belangrijk jezelf zo klein mogelijk te maken. Dan heb je de minste kans om getroffen te worden door de bliksem. Maar… Ga nooit liggen. Je moet zo weinig mogelijk contact met de grond maken, aangezien de lading zich na een inslag altijd via de grond verplaatst. Zo is de kans ook kleiner dat de lading een weg zal banen door jouw lichaam. Het is dus belangrijk om bij onweer gehurkt op je tenen te gaan zitten, met je armen om je knieën heen. Houd je hoofd zo laag mogelijk, plaats je handen over je oren en je voeten tegen elkaar.

#6 Houd je voeten tegen elkaar aan

Er kan makkelijker stroom door je lijf heen lopen wanneer je voeten wijd staan. Dit komt doordat wijd staande voeten voor een spanningsverschil tussen je voeten kunnen zorgen.

#7 Zorg dat je ver van water verwijderd bent

Ook water trekt bliksem aan. Zorg dus dat je op het moment dat het gaat onweren ver verwijderd bent van eventuele bergmeren, beekjes of watervallen.

Aanvullende informatie bij onweer in de bergen

Onweer in de bergen voorkomen? In de volgende alinea’s laten we je zien hoe je jezelf het beste kan behoeden voor onweer. Ook op de site van de NKBV kun je veel aanvullende informatie vinden.

Voordat je vertrekt

Voorkomen is beter dan genezen. Check daarom iedere ochtend voor vertrek de weerberichten. Daarvoor kun je deze informatiebronnen gebruiken. Deze bronnen voorzien je van allerlei informatie. Zo kan je bijvoorbeeld al zien of er onweer op de planning staat. Mocht dit het geval zijn kies er dan voor om je route aan te passen. Kiezen voor een makkelijkere en kortere route is verstandig. Is de route nog steeds begaanbaar bij regen of ijzel? Of zijn er beken die breed worden bij zware regenval boven op de berg? Stel je zelf deze vragen. Op die manier ben je zekerder van een veilige tocht.

Tijdens de tocht

Let goed op je omgeving tijdens het maken van de tocht. Loop je met een groep? Zorg dan dat er een leider is aangewezen die keuzes maakt bij bepaalde situaties. Zo wordt er snel gehandeld en gaat de groep niet twijfelen. Veel fouten en ongemakken kunnen zo worden voorkomen. Ontwikkelen zich plotseling stapelwolken of komt de donkere lucht steeds dichterbij? Handel snel. Raadpleeg bij twijfel de lokale buienradar. Deze worden een aantal keer per dag geüpdatet en zijn dus erg actueel.

Wordt de situatie dreigend? Neem dan gelijk de kortste route naar de eindbestemming. Let hierbij goed op je metgezellen en maak geen overhaaste keuzes. De kans dat iets fout gaat door menselijk handelen is vele malen groter dan dat je door de bliksem wordt geraakt. Toch kan het zo zijn dat je tintelingen voelt, dit is een indirecte blikseminslag waardoor een gebied even onder stroom staat. Deze zorgen zelden voor letsel.

Ben je tijdens het onweer in de bergen waarbij je gezekerd bent? Dan is het slim om in het geval van een klettersteig een veilig plaats te zoeken waar je kunt afkoppelen van de stalen draad en waar je jezelf ergens anders aan vast kunt maken. Het metalen parcours vormt namelijk in feite één lange bliksemafleider, die helemaal van boven tot beneden loopt en de hele klettersteig onder stroom kan zetten. Afkoppelen doe je bijvoorbeeld bij een extra zekeringspunt die je aan de rotsen vindt of bijvoorbeeld met een touw aan een bouw (mits die boom niet het hoogste punt vormt). Is er nou echt geen mogelijkheid? Houd dan de metalen delen zo ver mogelijk van je af en houd je vast aan iets anders dan de metalen draad. Zo bevinden de metalen delen zich zo ver mogelijk bij jou vandaan.

Na de tocht

Ben je aangekomen op een veilige plek? Kijk dan naar hoe je gehandeld hebt en wat je de volgende keer eventueel anders zou kunnen doen. Wat had je kunnen doen om het onweer in de bergen eerder te zien aankomen? Had je het kunnen vermijden? Door voor jezelf antwoorden te geven op deze vragen ga jij je volgende tocht nog beter voorbereid op pad.