Een waar Wal-halla vind je in West-Brabant

We steken maar meteen van wal: het is goed toeven in West-Brabant. Dat Brabanders bourgondiërs zijn, is bij de meeste Nederlanders wel bekend. Maar heb je het Brabantse leven ooit zelf ervaren? Of je antwoord nou ‘ja’ of ‘nee’ is, het is sowieso de moeite waard om dat (nog) eens te doen. Een perfecte plek daarvoor vonden wij in West-Brabant. Genieten van het leven, onder het genot van een hapje, een drankje én een goed verhaal. Dat laatste hoort er namelijk echt bij. Zo vertellen Bergen op Zoom en Willemstad een interessante geschiedenis, maar ook de natuur van de Brabantse Wal boeit van begin tot eind. We kunnen een boek vullen met de verhalen van onze belevenissen in het Brabantse land. Toch houden we het voor nu bij het delen van onze tips voor een paar dagen in het westen van de provincie. Je leest het in één adem uit, beloofd.

Verhaal halen in West-Brabant

Waar we vorige keer de rand van Oost-Brabant opzochten, pakken we dit keer de draad van het verhaal op bij de Zuiderwaterlinie. Daar waar de Brabantse grenzen aan het water liggen, vind je namelijk vestingstadjes. In totaal zijn het er maar liefst elf. Vorige keer ontdekten we de vestingmuren, oude poorten, kanonnen, wallen en grachten van Ravenstein, Grave en Megen. Dit keer komen we achter de rijke geschiedenisverhalen van Bergen op Zoom en Willemstad. Maar ook tijdens dit tripje in West-Brabant is er meer te horen en zien dan historie in stadjes. Denk aan uitgestrekte boslandschappen, landgoederen en andere natuurgebieden. Én aan een award winnende wijngaard. Ja echt waar. De Brabantse grond is een vruchtbare, in alle opzichten. En daar zitten natuurlijk ook weer allerlei mooie verhalen achter.

Joie de vivre meets bourgondisch Brabant

We startten ons tweedaagse verhaal aan de rand van Bergen op Zoom. Bij Villa Heidetuin om precies te zijn. Dit is zo’n verborgen pareltje waar het heerlijk toeven is na een goede wandeling in het bos. Of om te overnachten, zoals wij deden. Een plek waar de Franse ‘joie de vivre’ wordt gecombineerd met het bourgondische, Brabantse leven. Een perfecte uitvalsbasis, want het ligt direct naast de snelweg en toch helemaal in het groen. In de tuin van het landgoed is zelfs een arboretum en een heemtuin te vinden. En daarnaast zit je meteen in het bos. Vlakbij een klimpark, maar ook bij het startpunt van vele wandelroutes, fietsroutes en mountainbikeroutes. Die laatste hebben wij uitgebreid ontdekt.

De opmerkelijke Brabantse Wal

Bergen op Zoom ligt in de Brabantse Wal, een Natura 2000-gebied. Het start iets ten noorden van de stad, in Halsteren, en loopt naar het zuiden door tot aan Ossendrecht. De Brabantse Wal is een opvallende verhoging in het landschap. Een plateau waarvan grote delen zijn beschermd door de cultuur- en natuurhistorische waarden. Nu al een interessant verhaal, vind je niet? Bergen op Zoom ligt bovenop ‘de heuvels’ van de wal. Die wal is overigens vooral bijzonder omdat het aan de zijkant een zogenaamde steilrand kent, ook wel een zoom genoemd. Een abrupte overgang van de hoger gelegen zandgronden, met heiden en bossen, naar de lager gelegen zeekleipolders. Waarschijnlijk ontstaan door erosie van de Schelderivier en de zee.

Een mountainbike walhalla

Over het algemeen merk je niet veel van dat we je je op een plateau begeeft. Behalve tijdens het mountainbiken. Dan blijkt het bos opeens niet helemaal vlak te zijn. We hebben het niet over gigantische hoogteverschillen, maar dat je regelmatig flink moet aanzetten om de klim te halen, dat beamen mijn beenspieren zeker weten. En wat omhoog gaat, gaat vaak ook weer naar beneden. Meestal gevolgd door korte bochtjes of nieuwe klimmetjes. Uitdaging gegarandeerd. Of je nu beginner of gevorderd bent, er is voor ieder wat wils op de Brabantse wal. In totaal vind je er 100 km aan mountainbikeroutes, die je ook nog eens bijna allemaal aan elkaar kunt lussen. Daar kun je je dus wel een dagje vermaken. Tip voor de daredevils onder ons: ga voor Col du Kragge. Dit was vroeger een vuilstort die nu is omgetoverd tot ‘natuurberg’, waarvan het hoogste punt op 30 meter boven zeeniveau ligt. Je zigzagt er vijf kilometer over steile paadjes, door scherpe bochten en spannende hindernissen.

Maak er een compleet dagje uit van

Extra leuk aan mountainbiken in deze omgeving, is dat je het fietsen kunt combineren met een paar opvallende locaties. De eerste vind je in het noorden. We hebben het over één van de grootste forten van de waterlinie in West-Brabant; Fort de Roovere. Het fort hield in de 17e eeuw de Spanjaarden en later ook de Fransen en Belgen tegen. Tegenwoordig merk je niets van al dat geweld. Je kunt er juist wandelen in een oase van rust; langs de grachten, aarden wallen en restanten van loopgraven. Al ben je er waarschijnlijk niet de enige, want er zijn deze eeuw een paar mooie trekpleisters toegevoegd. Vanaf de uitkijktoren Pompejus heb je een indrukwekkend uitzicht over de Brabantse Wal. De Mozesbrug laat je wandelen door het water, maar dan zonder natte voeten te krijgen. Ben je uitgekeken bij Fort de Roovere, vervolg dan je mountainbiketocht op de Brabantse Wal of neem de verbindingsroute naar de Kalmthoutse Heide.

Het heden en verleden van Bergen op Zoom

De dag sluit je af in Bergen op Zoom. Het woord zoom komt dus van wal en de stad ligt boven die Brabantse wal. Een (vesting)stad die heel wat mee heeft gemaakt en daardoor ook veel heeft om te laten zien. Zo zijn er maar liefst 800 monumenten te vinden in de stad. Een aantal daarvan liggen in de binnenstad, zoals het Oude Stadhuis, de Sint Gertrudiskerk en Gevangenpoort (inclusief Escape room). Maar ook de Synagoge en het Markiezenhof. Wist-je-dat die laatste het oudste stadspaleis van Nederland is? Je kunt al deze plekken het beste ontdekken via de stadswandeling, waarvan je de folder bij de VVV kunt halen. Kun je meteen je benen even losgooien na al dat fietsen. Heb je nog wel wat kracht in je benen over? Dan is de torenbeklimming van de kerk een aanrader. Bij helder weer kun je zelfs tot aan Antwerpen kijken.

Lekkers van Brabantse bodem

Het bourgondische leven van dag één smaakt naar meer, letterlijk. Daarom rijden we op dag twee naar het zuidelijkste puntje van de Brabantse Wal. In Ossendrecht gaan we onze smaakpapillen eens goed activeren. Er komt namelijk veel lekkers van Brabantse bodem. Onze persoonlijke favorieten zijn worstenbroodjes, Bossche Bollen en Platte Tieten. Maar daar kunnen we nu een nieuw item aan toevoegen: Brabantse wijn. In de provincie zijn zo’n 15 (semi-)professionele wijngaarden te vinden, waarvan wij er eentje hebben bezocht. Eigenaar Paul Bosse en zijn vrouw runnen sinds tien jaar Domaine de Brabantse Wal. Een prachtig bedrijf, met dito wijnen, waar ze niet over uitgepraat raken. Je kunt er dus (op afspraak) terecht voor een rondleiding. En om de week op zaterdag (van januari – oktober) kun je er vrijwillig helpen in de wijngaard. Wij vielen met onze neus in de boter, want de dag dat wij er waren was het plukdag. Handen uit de mouwen en gezelligheid alom. Hadden we dat wijntje op het einde nog net wat meer verdiend.

Het eetbare landgoed

Nog zo’n parel met vruchtbare bodem is Landgoed Mattemburgh. Een prachtig historisch pand. Dit keer niet met een geweldadige geschiedenis, maar juist eentje waar welvaart vanaf straalt. Het landgoed is in het begin van de 19e eeuw gesticht door de toenmalige burgemeester van Bergen op Zoom, de stijltuinen werden een halve eeuw later aangelegd. 40 jaar geleden verkocht de achterkleindochter, en gravin, het landgoed aan Stichting Brabants Landschap. Tegenwoordig liggen de tuinen er nog perfect onderhouden bij en wordt de Orangerie gebruikt als horecalocatie. De uitbaters kweken er hun eigen producten, zoals fruit, vergeten groenten, kruiden en exoten. Al die lekkernijen uit eigen tuin, aangevuld met lokale lekkernijen, proef je terug op je bord. Een bezoek aan dit landgoed is dus een feestje voor lichaam en geest.

Terug bij de Zuiderwaterlinie

Om ons verhaal rond te maken, komen we weer terug bij waar we begonnen: de Zuiderwaterlinie. Dat is de langste, oudste en meest gebruikte waterlinie van Nederland. Een ketting van 11 Brabantse vestingstadjes die ons land verdedigden aan en met het water. Één van die schakels is Willemstad. Niet gelegen op de Brabantse Wal, maar wel in West-Brabant en daarom zeker een vermelding in deze lijst waard. En een bezoekje natuurlijk. Via deze 8 km lange wandeling leer je de erfenis van een bewogen verleden kennen én geniet je van de omliggende natuur. Grote delen van de vestingswallen en bastions zijn nog intact en vormen uiteraard een groot onderdeel van de route. Zo kun je een nog beter beeld vormen van het verleden dat zich hier heeft afgespeeld.

Brabantse verhalen

Voor ons vallen de Brabantse puzzelstukjes langzaam maar zeker steeds verder op zijn plaats en wordt het steeds duidelijker een groot verhaal. Wil jij meer lezen en weten over de mooiste plekken in Brabant? Check dan deze artikelen eens:

• Een fietstocht van vestingstad naar vestingstad in Oost-Brabant
• Ons Kloosterpad, een nieuwe langeafstandswandeling in Brabant
• De Kalmthoutse heide, een onontdekte Brabantse parel
• Wandelen over de mooiste landgoederen in Brabant
• Een enclave fietstocht door het grensdorp Baarle
• Natuurpoorten, de sleutel tot prachtig wandelen in Brabant
• En nog veeeeeeel meer!