Al heel mijn leven ben ik lid bij de scouting in mijn dorp. Tegenwoordig ga ik jaarlijks mee op HNK (Houthakkers en Natuurbeheerders Kamp). Dit is een kamp waarbij we met 80 kinderen en een aantal begeleiders 5 dagen lang gaan houthakken. Als kind ben ik zelf 3 jaar mee geweest, hier heb ik de fijne kneepjes van het houthakken geleerd. Inmiddels ben ik al een aantal jaar leiding. Het is elk jaar weer erg gezellig, maar ook erg leerzaam!
Een boom omhakken
Als jij graag in de natuur bent, is houthakken een toffe bezigheid voor jou. Je bent actief bezig in het bos en tegelijkertijd help je de natuur. Wij noemen het ook wel een opruiming van het bos. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat iedereen zomaar bomen gaat omhakken in het bos. Het is belangrijk om goed te weten wat wel en niet mag en kan. Tijdens HNK wordt er daarom goed gekeken naar welke bomen om mogen om het bos gezonder te maken. Die bomen hakken we om en ruimen we helemaal op zodat het bos er aan het eind van de week weer netjes uit ziet.
Een boom kappen in 6 stappen
Tijdens HNK leren we hoe je veilig een boom kan omhakken, hoe je het materiaal moet hanteren en hoe we omgaan met de natuur. Voor het omhakken van bomen hebben we bij HNK een 6 stappenplan bedacht. Hierbij staat veiligheid voorop. Ben je benieuwd geworden naar hoe wij dit aanpakken? Let’s get into it!
1. Een boom uitzoeken
We beginnen natuurlijk met het uitzoeken van een boom. Je kan niet zomaar een random boom kiezen. De organisatie van HNK regelt een stuk bos waar we een week lang mogen hakken. De bomen die om mogen krijgen een schalm (markering). Zo weten we welke bomen we om mogen hakken. Wil je zelf een boom omhakken? Zorg dan dat je zeker weet dat het is toegestaan om die boom om te hakken. Let vervolgens bij het kiezen van een boom op de valrichting. Dit kan je zien door te kijken naar in welke richting de top van de boom in hangt. Dreigt de boom op een pad of andere gevaarlijke plek te vallen, dan kan je de boom beter overslaan. Daarnaast moet je voor het kappen van sommige bomen een vergunning aanvragen. Kijk hier wanneer je een vergunning nodig hebt.
Een schalm Bekijk de valrichting Een omgevallen boom op een pad
2. Humus verwijderen
Wanneer je een goede boom hebt uitgekozen is de volgende stap om de humus te verwijderen. Humus is de bovenste laag van bladeren, takken en zand die in een bos ligt. Deze haal je weg tot je zwart zand tegen komt. Dit kan je het beste doen door met de hak van je schoen de humus weg te schoppen. We halen de humus weg zodat we tijdens het hakken steviger staan en zodat we de stam lager bij de grond kunnen hakken.
Met humus Zonder humus
3. De boom omhakken
Dan zijn we aangebroken bij het echte werk, we gaan de boom omhakken. Als eerste kijk je weer naar de valrichting van de boom. Aan die kant ga je beginnen met hakken. Vervolgens pak je je bijl en meet je de afstand tot de boom. Zorg dat je goed stevig staat. Kijk goed om je heen of er geen mensen te dicht in de buurt staan, zo nodig meet dit door de kop van de bijl te pakken en om je heen te bewegen. Begin zo laag mogelijk bij de grond met hakken. Dit doen we zodat we en zo kort mogelijke stronk overhouden wanneer de boom om is. Je hakt de boom tot hij half door is, vervolgens hak je aan de andere kant van de stam tot hij omvalt. Zorg dat wanneer dit gebeurt er niemand in de buurt staat van de plaats waar de boom gaat vallen. En dan, van ondereeeeen!
Afstand tot boom meten Afstand tot anderen meten
4. Snoeien
De boom is om, goed gedaan! De volgende stap is het snoeien. Hiermee bedoelen we dat je alle zijtakken van de boom af gaat halen tot je een rechte stam overhoudt. Dit kan je doen met een keukenbijltje, een snoeischaar of zaag. Tijdens het snoeien gebruiken wij de techniek: Been, Boom, Bijl. Hierbij is de bedoeling dat je te allen tijde de boom tussen jou en het gereedschap houdt om te voorkomen dat je in je been kan hakken. Daarnaast kan je het beste richting de top van de boom snoeien, op die manier gaat het hakken gemakkelijker.
Been Boom Bijl Richting de top van de boom snoeien Snoeien met snoeischaar
5. De boom inkorten
We hebben nu een rechte stam over. Vervolgens is het tijd om de boom in te korten. Bij HNK worden alle bomen die we omhakken verwerkt tot stookhout. Daarom maken we alle bomen klein zodat ze vervolgens gezaagd en gekliefd kunnen worden. We verdelen de boom in stukken van 2 meter. Dit meten we met een meetstok. Dan kan het hakken weer beginnen. Deze keer ga je een V-hak maken, dat is hakken in de vorm van een V. Persoonlijk vind ik dit het leukste deel van het proces omdat je er lekker op los kunt hakken. Voor je begint is het weer belangrijk om goed stevig te staan, je afstand tot de boom en je afstand tot omstanders te meten. Safety first!
Meten met een meetstok Een V-hak
6. Het afwerken
De laatste stap is het afwerken en opruimen van de boom. Alle stammen van 2 meter brengen we naar het kavel. Dat is tijdens HNK de plaats waar het hout kleiner wordt gezaagd en gekliefd. De stammen kunnen best zwaar zijn, je moet dus soms met meerdere mensen tillen en/of een touw gebruiken als hulpmiddel. Al het snoei afval van de bomen brengen we naar de rug. Dit is een stapel van snoeiafval, deze maken we één meter hoog en één meter breed. Zo ligt het snoeiafval op één plaats en ziet het bos er weer opgeruimd uit. Daarnaast is een rug voor kleine diertjes ook een perfecte plaats om in te leven. Ten slotte gaan we de overgebleven stronk van de boom wegwerken zodat er in de toekomst niemand over kan vallen. Als deze nog te hoog is moet de stronk korter gehakt worden. Is dit gebeurd dan gaat de laag humus weer terug op zijn plaats. De boom is nu helemaal weggewerkt en het bos is netjes opgeruimd. Op naar de volgende!
Lees ook: Bij een cursus houthakken komt meer kijken dan je denkt
De rug Het kavel Stronk wegwerken
